Woensdag, 13 november, hebben wij, samen met onze mentor Dhr. Platteeuw, het complex De Sterre van de UGent bezocht. We kregen eerst een rondleiding op het dak.
Op het dak zijn er 2 koepels, met 2 verschillende telescopen. Die telescopen worden gebruikt als 'studiemateriaal' voor de leerlingen. Ze worden niet gebruikt voor wetenschappelijke waarnemingen, omdat Gent niet een van de beste plaatsen is daarvoor. Je zit namelijk met de verlichting van Gent, de autostrades, en het voetbalstadion.
Dome A (de verste koepel) is een 5-meter koepel gemaakt door Van Huffel uit Zwalm. De koepel is een klassiek type met een schuifdeur bovenaan, dus om de telescoop door te richten, en een kleine klapdeur onderaan (ingang). De koepel is intussen al ongeveer 14 jaar oud, maar werd gemoderniseerd en geschilderd.
De telescoop zelf is een Ealing Beck cassegrain telescoop. Het doel van deze opstelling is visueel practicum voor de studenten, het meten van spectra van sterren, planeten en galaxien en zonnewaarnemingen.
______________________________________________________________
Extra uitleg over 'het meten van spectra van sterren'
Om de samenstelling van een ster te meten, wordt er gebruik gemaakt van een zogenaamd kleurenspectrum. Hierdoor kan bepaald worden welke kleuren er allemaal in licht van de ster zit, en in welke mate de kleur erin zit. Net als een gloeilamp, schijnt een ster in alle kleuren licht. Onderstaande afbeelding is het spectrum van een gloeilamp of een ster
.
Hoe verder je in de afbeelding naar rechts gaat, hoe groter de golflengte is. De golflengte bepaalt de kleur van het licht. Hoe hoger de lijn, hoe intenser die kleur licht. Een golflengte van 500 nanometer correspondeert met de kleur groen. Vergroot je de golflengte, dan wordt de kleur geel, dan rood en dan kunnen wij het niet meer zien, wat gebeurt in het geval van infrarood (daarna volgt straling van bijvoorbeeld wifi of magnetrons). Hoe verder je naar links gaat, hoe korter de golflengte. Na paars komt UV-
straling (de schadelijke straling van de zon), daarna röntgenstraling en gammastraling (beiden zeer schadelijk). Er zijn vijf witte lijnen getekend, telkens met een hogere piek. Deze corresponderen met de temperatuur. Hoe hoger de temperatuur, hoe intenser het licht.
Het spectrum van een ster is net niet helemaal zoals bovenstaand plaatje. Een ster bestaat uit gas, en gas absorbeert licht op zo'n manier dat alleen een hele specifieke golflengte wordt geabsorbeerd, bijvoorbeeld 511 nanometer. Dan is een specifieke kleur groen niet zichtbaar, maar andere kleuren groen wel. Elk element (waterstof, helium, etc.) absorbeert licht van een andere golflengte. Door te meten welke golflengtes geabsorbeerd worden en in welke mate ze geabsorbeerd worden, kun je meten hoeveel van welk element er in de ster aanwezig is. Het spectrum van de zon ziet er bijvoorbeeld zo uit:
Zo zie je bijvoorbeeld dat er pieken zijn bij ongeveer 750 nanomenter (zuurstof), 950 nanometer (water) en nog flink wat andere pieken. Al die pieken corresponderen met een ander element.
(Bron:
http://www.heel.al/post/afstanden_meten_spectrum/)
______________________________________________________________
Dome B (de dichtste koepel) is een 4,5-meter All-Sky koepel van Baader Planetarium. In der tijd was dit de tweede wereldwijd. Het was wel de eerste wereldwijd die echt in gebruik was, in die op Antartica stond nog geen telescoop. De koepel kan volledig automatisch werken met zijn eigen weerstation.
De telescoop is een 40 cm f/8 Astro-Optik cassegrain telescoop. Deze staat gemonteerd op een K-100 montering van Michael Knopf met een Astro Optik AutoSlew sturing. Deze telescoop kan dus zo goed als volledig van binnenuit worden bestuurd. Je hoeft dus niet buiten te bibberen van de koude. Het doel van deze opstelling is practicum voor CCD-opnames voor de studenten. En ook nog het volautomatisch variabelen meten.
(Bron:
http://www.depolderster.be/forum/inhuldiging_koepels_s9_gent)
Nu we de kans kregen, hebben we ook de oven gezien waar ons glas gemaakt is. En de freesmachine waarin al vooraf een deel uit de spiegel werd gefreesd. Het wit dat je ziet aan de freesmachine is dus het glas die nu uit de spiegel is! En nu zitten we toch al een heel eind verder! Voorlopig met weinig problemen (gelukkig maar).
Na deze interessante rondleiding werkten we verder aan onze eigen spiegel. We begonnen eerst met het testen van onze spiegel aan de hand van de Ronchi test. Dit is een methode om een vage schets weer te geven van de vorm van onze spiegel.In 1923 schreef een Italiaanse natuurkundige Vasco Ronchi reeds een beschrijving van deze zogenaamde Ronchi test. De Ronchi test is een variatie van de Foucault test waarin ze gebruik maken van eenvoudige werktuigen om de kwaliteit van de optiek te testen.
Het licht vertrekt uit een soort ''rooster'', waardoor je ook kijkt. Dat licht wordt gereflecteerd door de spiegel, en keert dan terug naar het rooster.
Het oog moet bijna tegen het rooster zijn om het waar te nemen.
Daarna zie je dus enkele lijnen die wat vertellen over de oppervlaktevorm van je spiegel.
(Bron:
http://en.wikipedia.org/wiki/Ronchi_test
http://schmidling.com/ez-testr.htm)
Uit het eerste patroon die we zagen leidde we af dat de spiegel was afgeplat aan de buitenkant, en aan de binnenkant ook. Dus moesten we paraboliseren met als middel ceriumoxide.
Dit is met dezelfde pek als bij het polijsten. Maar nu mogen we een W-beweging maken. En nu moeten we tellen! 3 maal naar links en 3 maal naar rechts. We moeten wel goed opletten dat we niet tot over het midden van de spiegel gaan, zo kan je het midden van de spiegel ''beschadigen". Een fout die gemaakt is in enkele seconden maar het duurt 2 uur vooraleer deze fout eruit gewerkt is. Na enkele keren de fase te doorgaan van die W-beweging was de spiegel al verbeterd.
De Foucault test is, zoals ik al reeds zei, gelijkaardig aan de Ronchi test. Hier snijden we in bij het terugkaatsende licht met een simpel scheermesje. Dit is het beeld die je zou moeten verkrijgen.
Bij ons beeld zagen we al de lichte lijn aan de linkerkant. En de zwarte 'halve maan'.
Eenmaal dit goed is, kan onze spiegel in deze grote machine!
Dit is de Balzers Coater. Deze machine dient voor het opdampen van de spiegel. Wij hebben dit proces gezien van een andere spiegel. Dhr. Grootaerd zal onze spiegel dan later opdampen (waarvoor dank). Het principe is redelijk eenvoudig. Er wordt aluminium opgewarmd tot het gaat dampen, deze dampen laat je condenseren op de spiegel. In werkelijkheid is dit niet zo eenvoudig, daarom wordt dit uitgevoerd in een vacuüm. Om het aluminium beter te hechten op de spiegel, word er (al reeds vacuüm) een kwartslaagje op gedampt. Nadat de aluminiumlaag erop ligt, kan men nog een kwartslaagje erop leggen. Dit om de spiegel krasbestendiger te maken.
(Bron: PPT AstroLAB IRIS
http://users.telenet.be/telescoopbouw/opdampen.htm)
Dit is het resultaat van de spiegel. Hierna is er aan de spiegel zelf zo goed als geen werk meer. Nu volgt het monteren van de opstelling en de optiek, ook in Gent. Dit gaat normaal gezien door op woensdag 15 januari.
Tot dan!
